Autyzm a ADHD – czy te dwa zaburzenia mogą występować razem?

Autyzm (ASD) i ADHD to dwa zaburzenia neurorozwojowe, które przez wiele lat były traktowane jako odrębne jednostki diagnostyczne. Jednak współczesne badania i obserwacje kliniczne pokazują, że mogą one współwystępować u jednej osoby, tworząc unikalny profil funkcjonowania określany jako AuDHD. Szacuje się, że od 30% do 80% osób w spektrum autyzmu spełnia również kryteria ADHD, a od 20% do 50% osób z ADHD może mieć cechy spektrum autyzmu.

Czym są autyzm i ADHD?

Autyzm (ASD) i ADHD to dwa odrębne zaburzenia neurorozwojowe, które wpływają na sposób funkcjonowania jednostki w różnych obszarach życia. 

Autyzm (ASD) jest zaburzeniem neurorozwojowym, które wpływa na sposób, w jaki osoba komunikuje się, wchodzi w interakcje społeczne i postrzega świat. Charakteryzuje się trudnościami w relacjach, ograniczonymi zainteresowaniami oraz powtarzalnymi zachowaniami. 

ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) to zaburzenie neurorozwojowe, które charakteryzuje się deficytem uwagi, nadmierną impulsywnością oraz nadpobudliwością. Występowanie ADHD szacuje się na około 5–7% populacji dzieci szkolnych i 2–5% populacji dorosłych. 

Podobieństwa i różnice między autyzmem a ADHD

Mimo że autyzm i ADHD to odrębne zaburzenia, istnieją między nimi pewne podobieństwa oraz istotne różnice.

Podobieństwa:

• Trudności w koncentracji uwagi: Osoby z ADHD mają problem z utrzymaniem uwagi, organizacją zadań i kontrolowaniem impulsów.
• Problemy w relacjach społecznych: Zarówno osoby z autyzmem, jak i ADHD mogą mieć trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych. 

Różnice:

• Zakres objawów: ADHD skupia się głównie na trudnościach z koncentracją, nadmierną aktywnością i impulsywnością. Natomiast autyzm obejmuje szerszy zakres objawów, takich jak trudności w komunikacji werbalnej i niewerbalnej, powtarzające się zachowania oraz ograniczone zainteresowania. 
• Reakcje na bodźce: Osoby z autyzmem często wykazują nadwrażliwość na bodźce sensoryczne, podczas gdy osoby z ADHD mogą być bardziej impulsywne i poszukiwać stymulacji. 

Współwystępowanie autyzmu i ADHD (AuDHD)

Współwystępowanie autyzmu i ADHD, określane jako AuDHD, jest zjawiskiem coraz częściej rozpoznawanym w praktyce klinicznej. Szacuje się, że od 30% do 80% osób w spektrum autyzmu spełnia kryteria ADHD, a od 20% do 50% osób z ADHD spełnia kryteria ASD. s

Osoby z podwójną diagnozą często napotykają na dodatkowe wyzwania w codziennym funkcjonowaniu, takie jak trudności w relacjach społecznych, nadwrażliwość sensoryczna czy problemy z regulacją emocji. Maskowanie objawów jest częste zwłaszcza wśród kobiet, które wykazują większą zdolność do adaptacyjnych strategii społecznych.

Wyzwania diagnostyczne przy podwójnej diagnozie

Rozpoznanie współwystępowania autyzmu i ADHD stanowi wyzwanie diagnostyczne ze względu na nakładające się objawy, które mogą prowadzić do błędnej klasyfikacji jednego zaburzenia jako drugiego. W wielu przypadkach ogranicza się też do jednego z problemów, co może prowadzić do pominięcia współwystępowania obu.

Dodatkowo, osoby dorosłe z podwójną diagnozą często rozwinęły mechanizmy kompensacyjne, które maskują objawy, utrudniając ich identyfikację. Maskowanie objawów jest częste zwłaszcza wśród kobiet, które wykazują większą zdolność do adaptacyjnych strategii społecznych. Kluczowe jest interdyscyplinarne podejście diagnostyczne, uwzględniające zarówno aspekty kliniczne, jak i indywidualne doświadczenia pacjenta.